Opinie ekspertów

Postanowiliśmy przybliżyć ryzyka, na które narażony jest nabywca produktu ubezpieczeniowego inwestującego w aktywa opisane w produkcie Obligacje Korporacyjne Plus III w ofercie Open Life TU Życie S.A.  

Zapytaliśmy o opinię aktuariusza Jacka Skwierczyńskiego (JS), który zajmuje się obecnie zarządzeniem ryzykiem w Open Life. Jego rolą jest doradzenie Zarządowi jak podchodzić do ryzyk aby działać w interesie klientów i akcjonariuszy.

JS: Kontynuuję analizę ryzyk związanych z inwestowaniem w produkt Obligacje Korporacyjne Plus III przedstawionych a artykule OKP III – Analiza ryzyka cz. I. W tym odcinku analizy zajmę się ryzykiem podatkowym i ryzykiem ograniczonej płynności.

Odchodząc od profesjonalnego podejścia – analizy czy zapisy o ryzyka w produkcie są wyczerpujące i zgodne z wymaganiami prawnymi, wchodzę w buty potencjalnego nabywcy tego produktu i zastanawiam się co dla mnie oznacza występowanie takiego ryzyka – czy je rozumiem i mogę podać przykład sytuacji, w której ryzyko to zrealizuje się i co to oznaczać może dla mnie. Pamiętam, że powinienem przed podjęciem decyzji zapoznać się z kompletem dokumentacji produktu i wątpliwości wyjaśnić w rozmowie z doradcą, który to ubezpieczenie oferuje.
Muszę też pamiętać, że Towarzystwo dla wsparcia mnie w takiej analizie dokonuje oceny adekwatności produktu ubezpieczeniowego do moich potrzeb i doświadczenia inwestycyjnego. Odmawiając wypełniania takiej ankiety, do czego mam zawsze prawo, świadomie uniemożliwiam dokonanie takiej oceny i wydanie przez Towarzystwo rekomendacji stwierdzającej zgodność produktu z moim profilem nabywcy lub ostrzeżenia, że produkt może nie być dla mnie odpowiedni.

RYZYKO PODATKOWE

Podatki podobnie jak śmierć są nieuniknione. Podatki, o których mowa w odniesieniu do produktu ubezpieczeniowego są to podatki dotyczące świadczeń i inne możliwe podatki, których koszt musi ponieść klient.
Zacznę od rzezy prostej – podatek obciążający świadczenie ubezpieczeniowe – podatek zwany potocznie „podatkiem belki” od nazwiska Ministra Finansów – Marka Belki, który ten podatek wprowadził w Polsce.

Jakie ryzyka mogą być związane z tym podatkiem?

• Po pierwsze może zmienić się jego wysokość. Oczywiście zmiany mogą być na korzyść lub na niekorzyść klienta. Towarzystwo ma tu jedynie rolę „poborcy podatkowego” – pomniejsza wypłacone świadczenie o podatek należny. W zasadzie prawo nie powinno działać wstecz, zatem zamiany podatkowe na niekorzyść klientów nie powinny dotykać umów już zawartych lecz doświadczenie uczy, że jedno co pewne to brak pewności. Należy jedynie mieć nadzieję, że racjonalny ustawodawca nie stworzy warunków preferujących produkty jednych podmiotów rynku usług finansowych kosztem innych – zatem decyzja o nabyciu ubezpieczenia lub innego produktu w celu m.in. gromadzenia kapitału powinna zakładać, że porównywalne produkty będą opodatkowane analogicznie.
• Zmianom mogą również ulegać interpretacje prawne/podatkowe. Dotyczyć to może przypadku, kiedy świadczenie z określonego produktu ubezpieczeniowego jest w myśl aktualnych na dzień zawierania umowy wolne od „podatku belki” a za chwilę nowa interpretacja istniejących przepisów stwierdzi, że jednak podatek ten jest należny. To ryzyko nie występuje w produkcie Obligacje Korporacyjne Plus III bo nie jest on w grupie nieobciążonej tym podatkiem.

Towarzystwo ubezpieczeń nie może (jest to zapis ustawowy) występować w roli doradcy podatkowego dla klientów, zatem śledzenie ewentualnych zmian w podatkach obciążających świadczenia jest troską klientów. Zakład ubezpieczeń po prostu pobierze należny podatek od wypłacanego świadczenia. Nie chce rozwijać dalej hipotetycznych kwestii podatkowych, ale w wielu krajach Unii Europejskiej płacony jest (przez klientów) podatek od składek ubezpieczeniowych.

Kwestia ryzyka podatkowego – podatku obciążającego aktywa m.in. towarzystw ubezpieczeniowych nie dotknęła klientów już zawartych, w dniu wejścia w życie tego podatku, umów ubezpieczenia. Koszt ten poniosły zakłady ubezpieczeń. Dla umów, które weszły w życie, gdy podatek ten obowiązywał, zakłady ubezpieczeń na podstawie Ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej obowiązane były wkalkulować koszt ten w składki ubezpieczeniowe. Ponieważ zmiany składki w wyniku zmian obciążeń tym podatkiem nie są zastrzeżone przez Zakład ubezpieczeń w ogólnych warunkach ubezpieczenia, ewentualne podwyższenie tego podatku nie wpłynie na klientów produktu Obligacje Korporacyjne Plus III. W chwili obecnej w TU nie rozpatrujemy scenariusza obniżenia lub zniesienia tego podatku, jeżeli jednak taka sytuacja będzie miała miejsce Open Life zawsze działa z myślą o dobru klienta.

RYZYKO OGRANICZONEJ PŁYNNOŚCI

Ryzyko ograniczonej płynności jest ryzykiem, które jest związane:

• z jednej strony z obowiązkiem wypłaty przez zakład ubezpieczeń świadczeń w terminie wynikającym z przepisów prawa (lub OWU – jeśli są korzystniejsze dla klienta) oraz
• ograniczoną płynnością (zbywalnością) aktywów, w które są inwestowane składki alokowane do ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego.

Konieczność spełniania obowiązku terminowej wypłaty świadczeń może oznaczać, że Towarzystwo będzie szukało alternatywnych nabywców aktywów. Co to może oznaczać dla klientów? Wyobraźmy sobie, że sprzedajemy mieszkanie – wystawiamy cenę sprzedaży na podstawie średnich danych rynkowych i czekamy. Jednak możemy być zmuszeni sytuacją rodzinną do sprzedaży mieszkania w ciągu 30 dni. Albo w tym terminie znajdzie się nabywca i kupi od nas mieszkanie albo … będziemy musieli zachęcić osoby interesujące się naszą ofertą, by wybrały nasze mieszkanie i nie szukały dalej. Co może być argumentem? – obniżka ceny poniżej ceny, którą uznajemy za właściwą dla naszego mieszkania. Skuszony okazją klient „złapie okazję”, my dostaniemy nieco mniej pieniędzy, ale otrzymamy je w terminie.

Wycena aktywów UFK jest zgodnie z przepisami wyceną do wartości godziwej. Jednak na koniec dnia – szczególnie, gdy mamy presję sfinalizowania transakcji w określonym terminie liczy się cena transakcyjna. Wielka agencja dostarczająca informacje biznesowe – Bloomberg – zaczęła dla niektórych aktywów podawać możliwe ceny transakcyjne uzależnione od tego, ile tych aktywów chcemy sprzedać.

Zatem ryzyko płynności w pierwszej kolejności może przełożyć się na wartość świadczenia – w zasadzie nie jest możliwe, by Towarzystwo nie spełniło w terminie swoich zobowiązań wynikających z umów ubezpieczenia. W niektórych krajach – Francja, Japonia – zakłady ubezpieczeń mogą, za zgodą instytucji nadzorujących wstrzymać czasowo wypłacanie świadczeń – w interesie klientów. U nas takiej możliwości nie ma – stąd Towarzystwo na bieżąco monitoruje spływające wnioski o wypłatę świadczeń i utrzymuje w UFK odpowiedni poziom płynnych aktywów, w szczególności środków pieniężnych. Tym niemniej, gdyby po świadczenia zgłosiła się w jednym czasie znaczna liczba klientów, obniżenie ceny jednostki UFK i powiązanego z tym świadczenia byłoby nieuniknione.

Jacek Skwierczyński
Departament Zarządzania Ryzykiem